Her şeyden önce şunu ifade etmeliyim arkadaşlar.
Benim coğrafya bilgim çocukluğumdan itibaren sağlamdır.
Beni yetiştiren öğretmenlerime minnettarım.
Özel ilgi alanlarımdan biri de jeoloji, jeofiziktir.
Elbette konunun profesyonelleri ile aşık atamam.
Ancak!.
Profesyonellere sorularım var.
Dünyadaki bütün levhalar birbirleri ile sürtüşme, birbirini ittirip kaktırma ilişkisi içinde değil mi?
Ve bu levhaların kenarlarını siz “fay” olarak nitelemiyor musunuz?
Yani bu levhalar donmuş bir göl üzerindeki buz levhaları gibi değil mi?
Bir buz levhasındaki en ufak bir hareket diğer tüm levhalara bir şekilde az veya çok kinetik enerji olarak yansımaz mı?
Bu levhaların birbirine komşu kırıkları üzerinde bir gerilim, bir sıkışma, bir ivme yaratmaz mı?
Fizik kuralları gereği elbette yaratır.
Ama bazılarınız “Alakası yok” diyerek hangi veriye dayanıyorsunuz?
Yaşadığımız son felakette arka arkaya en az üç fay kırıldı. Üzerine bir de sizin tabiriniz ile “bağımsız” bir fay daha kırıldı diyen siz değil misiniz?
Ve çok şaşırdığınızı söylediniz. İlk defa diyenleriniz oldu. Halbuki dünyada bu gibi “kırılmalar literatürde var.”
Bağımsız fay sadece 9 saat sonra kırıldı.
9 yıl sonra kırılsaydı yine “alakası yok” mu diyecektiniz?
Şimdilik “şaşkınız” diyorsunuz.
Bir konu daha var.
Celal Şengör Teke Tek programında evde hazırladığı karton levhalar üzerinden depremi açıkladı. Bu video yüz binlerce insan tarafından izlendi.
Şimdi arkadaşlar, hocamıza saygı duyarız. Alel acele hazırladığı karton modelini de anlayışla karşılarız. Gönül isterdi ki günümüz teknolojisi ile HaberTürk kanalının da desteği ile mükemmel bir “animasyon” halinde düşüncelerini bize aktarsın.
Sorun o değil.
Sorun o modelde Anadolu levhasının nasıl oluyor da 3-15 hatta kimi öterler tarafından iddia edildiği gibi 100 metreye kadar batıya kaydığı hadisesi.
Çünkü yüz binlercenizin “vay canına” şeklinde izlediğiniz Celal Şengör’ün kartonları bunu açıklayamıyor.
Anadolu levhası nasıl ve neden batıya kaydı?
Ben açıklayacağım.
Daha sonra.
Çünkü çok basit.
Şimdi konumuz o değil.
…
Arkadaşlar tüm dünyada levha hareketleri doğudan batıya göç halindedir.
Ve her biri batıya doğru önündekini itekler, hareketlendirir.
Yani Asya-Pasifik, Ateş çemberindeki vs tektonik bir faaliyet batısındaki bütün levhaları az veya çok etkiler.
O yüzden “alakası yok” söylemi doğru değildir. Geçin onu bir kalem.
Gelelim bize.
Yaşadığımız afet. Ölü deniz fay hattı ile, Güney Anadolu Fay hattını bir araya getiren bir kırık üzerinde gerçekleşti.
Bu hat üzerinde artık büyük depremler kırığın iki ucunda beklenir.
Güneyde
Antakya-Lazkiye gibi, Antakya-Kıbrıs gibi.
Kuzeyde
Malatya-Elazığ-Bingöl-Karlıova gibi.
Ancak!..
Ancak hem yerel hem uluslararası uzmanlar erken dönem inceleme sonuçlarında diyor ki!:
Anadolu levhası 3-15 metre batıya doğru kaydı.
Bu yüzeysel bir ölçüm.
Derinde kayma elbette çok daha uzun mesafededir.
Anadolu levhası kaydı da nereye kaydı?
Anadolu levhasının önünde kayabileceği tektonik bir boşluk yok ki?
Doğrudan gidip Ege ve Balkanlar bölgesine toslayacak!.
Anadolu levhası batıya kaydı.
Doğru.
Batıya kaydı kısmen doğru.
Tam doğrusu Kuzeybatıya doğru kaydı.
Böyle bir kayma levhanın kenarlarında basınç, stres, potansiyel yüklenme meydana getirmez mi?
En basitinden fizik kuramları gereği levha kenarlarında, ki kenardan kastım faylar. Bu faylar üzerinde stres birikmedi mi?
Üstelik.
Anadolu levhasının Kuzeybatı kenarında sabıkalı faylar var.
İstanbul’a , Kuzey Marmara fay koluna gelmeden önce.
Güney kolunda.
K.Maraş, Adıyaman depreminin yarattığı stres ve gerilim öncelikle Gemlik (Hatırlayın. Bu yerleşim yeri komşu dağa taşımaya çalışılıyor. Zeytinlik vs ortalık toz, duman asıl konu gündeme bir türlü getirilemiyor.) Mudanya’yı vurabilir.
Elbette komşu Bursa’yı.
Bu fay Kuzey Anadolu fayının batı kolunun güney uzantısıdır.
Balıkesir üzerinden, Edremit’e kadar kırılma kapasitesine sahiptir.
Ayrıca iç fay üzerinde olan Eskişehir hepsinden önce veya beraber deprem yaşayabilir.
...
İzmir, Muğla değil.
Son deprem Kuzey Ege’de stresi arttırdı. Edremit, Ayvalık, Dikili 5 en fazla 6 şiddetinde etkilenecektir.
İzmir, Muğla, Kuzey Ege korkmasın 6-6.5 şiddetinde depremler imarı., zemini kuvvetli binalara zarar vermez.
Benim korkum İstanbuldan önce, büyük “Bursa” depremi.
Merkezi elbette Bursa olmayacak.
Eskişehir, Bilecik, Gemlik, Mudanya, Bandırma yöresini de etkileyecek.
Ama oradaki en büyük ve en kötü şehirleşmiş “Bursa depremi” olarak hatırlanacak.
Tüm bu anlattıklarım ne zaman gerçekleşecek?
Tam tarihini bilsem “medyumluğumu” ilan ederdim.
Ama bu yazıyı okuyan arkadaşlarımın büyük bir kısmının bu felakete de şahit olacağı zaman diliminde diyebilirim.
