Krizlerde Sağlıkta Yapay Zekâ Hamlesi

Mustafa SARIİPEK

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi’nin de ortakları arasında bulunduğu ve Amerikan Üniversitesi Beyrut koordinatörlüğünde yürütülecek proje, 15 ülkeden 631 başvuru arasından seçilen 60 girişimden biri oldu. Üç yıl sürecek çalışma, afetler, salgınlar ve insani krizlerde sağlık sistemlerinin hızlı, adil ve etkin hizmet verebilmesi için yapay zekâ çözümleri geliştirmeyi hedefliyor. İKÇÜ, halk sağlığı verilerinin analizinden yazılım altyapısına kadar çok disiplinli katkılar sağlarken, AFAD’ın saha tecrübesi de projeye kritik bir destek sağlayacak. Proje kapsamında uluslararası eğitimler, pilot uygulamalar ve yerel kapasite geliştirme çalışmalarıyla kriz anlarında sağlık hizmetlerinde yapay zekânın dönüştürücü gücü sahaya yansıtılacak.

ORTAK ÇALIŞMA

Amerikan Üniversitesi Beyrut (AUB) koordinatörlüğünde yürütülecek projede, İKÇÜ Tıp Fakültesinden Prof. Dr. Melih Kaan Sözmen ve Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Biyomedikal Mühendisliğinden Dr. Öğr. Üyesi Onan Güren görev alıyor. So.Re.Sa. – Campania Bölgesel Sağlık Kurumu (İtalya), Birzeit Üniversitesi (Filistin), Latitudo40 (İtalya), Eticas Research & Consulting (İspanya) paydaşlığında, Türkiye koordinatörlüğünü İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesinin üstlendiği projeye ayrıca Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) İzmir İl Müdürlüğü ve Filistin Kızılayı da destek verecek.

AFETLERDE YZ TEKNOLOJİLERİNİN AKTİF KULLANILMASI

Proje hakkında bilgi veren Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Melih Kaan Sözmen, 2,5 milyon Avro bütçe destekli projenin 3 yıl süreceğini kaydetti. Prof. Dr. Melih Kaan Sözmen, “AIGENCY projesi, yapay zekâ teknolojilerinin sağlık sistemlerinde krizlere karşı kullanılması amacıyla; mevcut AI çözümlerinin uyarlanması, yapay zekâ teknolojileri ile sağlık hizmetlerine eşit erişimi güçlendirmeyi, doğal afetler, salgınlar ve insani krizlerde erken müdahale kapasitesini artırmayı ve toplum temelli çözümler geliştirmeyi amaçlayan bir proje. Proje ülkelerinde pilot uygulamaların yapılması, sağlık çalışanları ve karar vericilere yönelik uluslararası eğitim programlarının düzenlenmesi, etik ve veri güvenliği standartlarının gözetilmesi ile elde edilen çözümlerin yaygınlaştırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması hedefleniyor. İKÇÜ’nün, çok disiplinli uzmanlığı ve uluslararası proje deneyimiyle AIGENCY’nin hedeflediği yenilikçi YZ çözümlerine güçlü katkılar sunacağına inanıyorum” dedi.

KRİZ DÖNEMLERİNDE HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

Toplanan verilerle proje ülkelerinde pilot uygulamaların geliştirileceğini aktaran Prof. Dr. Sözmen, İKÇÜ olarak halk sağlığı ve biyomedikal mühendisliği alanlarını bir araya getirerek çok disiplinli çıktılar ortaya koyacaklarını söyledi. Prof. Dr. Sözmen, “İKÇÜ’nün halk sağlığı alanındaki katkısı, sahadan toplanacak sağlık verilerinin değerlendirilmesi, öncelikli halk sağlığı ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bu verilerin yapay zekâ (YZ) modelleriyle analiz edilmesi üzerine kuruluyor. Biyomedikal Mühendisliğinden Dr. Öğr. Üyesi Güren ile programlama, algoritma geliştirme ve YZ yazılımlarının tasarımı konularında sahadan gelen verilerin güvenilir biçimde işlenmesi, modellerin doğrulanması ve pilotların yazılım bileşenlerinin yürütülmesi sayesinde projeye teknik omurga sağlanacaktır. Proje ekipleri, pilot uygulamalara bizzat katılarak çözümlerin sahada test edilmesine destek verecek; elde edilen bulguları deneyim paylaşımı yoluyla diğer ülkelere aktaracak. Bu çalışmalarla, kriz dönemlerinde halk sağlığı hizmetlerinin daha güçlü, hızlı ve adil sunulması hedefleniyor” diye konuştu.

AFAD KRİTİK ROL OYNAYACAK

Projenin Türkiye araştırmalarında AFAD ile iş birliğinin kritik önem kazandığını vurgulayan Prof. Dr. Melih Kaan Sözmen, AFAD’ın saha verileri ve deneyiminin çalışmalara ışık tutacağını aktardı. Prof. Dr. Sözmen, “AFAD’ın saha verileri ve operasyonel deneyimi projeye entegre edilerek, afet senaryolarında kullanılacak YZ çözümlerinin gerçek ihtiyaçlarla uyumu güçlendirilecek. Projede AFAD ile iş birliği kritik bir yer tutuyor. Böylece geliştirilen çözümler, yalnız laboratuvar ortamında değil, AFAD’ın sahadaki uygulamalarıyla beslenerek ölçeklenebilir ve sürdürülebilir hale getirilecek. İKÇÜ olarak veri ve deneyim paylaşımı, ortak tatbikat/pilot kurguları, olay-komuta süreçlerine entegrasyon, kentlilik bilincine katkı ve toplumsal farkındalık oluşturmak adına erken uyarı–durumsal farkındalık panellerinin yanında İzmir genelinde yerel kapasite geliştirme çalışmaları yapmayı planlıyoruz” ifadelerini kullandı.