Ormanlarda “Dumansız yangın”

Mustafa SARIİPEK/MUĞLA
Ormanlarda bu sene daha erken istila etmeye başlayan, halk arasında ''dumansız yangın' olarak nitelendirilen çam kese böcekleriyle biyolojik ve biyoteknik yöntemlerle mücadele sürüyor. 

Halk arasında ''dumansız yangın' olarak nitelendirilen çam kese böcekleri çam ağaçlarında beyaz keseler halinde bu sene daha erken kendini gösterdi. Orman Genel Müdürlüğü görenlerin önce merak sonra ise endişe duyduğu çam kese böcekleri ile biyolojik ve biyoteknik yöntemlerle mücadelenin sürdüğünü açıkladı. Doğa ve diğer canlılara verdiği zarar nedeniyle kimyasal mücadele yapılmıyor.

Yetkililer çam kese böceği ile her yıl ortalama 80 bin hektar alanda gerçekleştirilen mücadelenin yanı laboratuarlar ürettikleri çam kese böceği predatörü olan yırtıcı böcekler yoluyla da biyolojik mücadelenin yürütüldüğü de açıklandı.
 2022 YILI SONUNDA ORMANLARA 5 MİLYONDAN FAZLA YIRTICI BÖCEK SALINDI
Orman Genel Müdürlüğü resmi sitesinde şu açıklama yer aldı: “Biyoteknik olarak ise Nisan ayında ağaçlardan toprağa inen çam kese böceği larvalarını yakalamak için ağaçlara mekanik tuzaklar kuruluyor. Çam kese böcekleri ile en yaygın mücadeleler ise ibrelerdeki yumurta koçanları ve keselerin toplanması ile yürütülüyor. Toplanan yumurta koçanları ve keseler ise içerisinde barındırabileceği faydalı türlerden dolayı doğrudan imha edilmemektedir. Bu mücadele için geliştirilen tel kafeslere ve adacık adı verilen etrafı su dolu havuzlara bırakılan keselerin ağaçlarla bağlantısı kesiliyor. Çam kese böceği ve diğer orman zararlıları ile olan mücadelemiz laboratuarlarımızda geliştirmeye devam ettiğimiz yeni yöntemler ile her geçen yıl daha etkili bir şekilde devam etmektedir.”
ÇAM KESE BÖCEĞİ NEDİR?

Çam kese böcekleri, kitle üremesi yaptığında ağacın yapraklarını yok ederek çıplak hale getiriyor. Tırtıllar keselerini genellikle tepe sürgünlerine yakın dallara veya dal çatallarına yapıyor. Çam kese böceği yumurtalarını iki veya daha fazla keseyi birleştirmek suretiyle, genellikle ağacın alt dallarına dizeler halinde bırakıyor. Kese içinde enine 10, boyuna ise 20-30 adet yumurta olmak üzere toplam 150-300 adet yumurta bulunuyor. Yumurtaların üzerleri dış etkenlere karşı korumak için pullarla kaplı oluyor. 25-40 gün süren yumurta dönemi sonunda tırtıllar ortaya çıkıyor.
Daha önceleri keseleri ağaç üzerinden kesip toplayarak yakma, yumurta koçanlarını toplamak suretiyle yok etme ve keselere petrol dökme şeklindeki çalışmalardan başarı sağlanamaması üzerine 2010 yılında Adacık Yöntemini denendi ve bunda da başarılı oldu.
ADACIK SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Adacık yönteminde önce en küçüğü 1,5x1,5 metre ebatlarında olmak üzere bir alanın etrafı 50 santim genişlik ve 50 santim derinlik olmak kaydıyla kazılıyor. Ortadaki adacık ile bu kanal su geçirmez brandalarla kaplanıyor. Ağaçlardan kesilen 300-400 tane çam kese böcek keseleri adacık üzerine konularak kanal su ile dolduruluyor. Çam kese böcekleri ada üzerinde beslenecek bir şey bulamayınca kanaldan da yüzerek geçemediğinden gelişimi sona ermeye başladığında keselerin içindeki parazit sinekleri dışarıya çıkamayınca filiz yiyen kese böceği olmak yerine uçucu hale geliyor. Daha sonra da uçarak çam keselerindeki tırtılların üzerine yumurta bırakıyor. Bu yumurtalar parazitlenme sağlayıp tırtılı yok ediyor.”
YAŞAM TARZLARI ÇOK DEĞİŞİK
Kese böceklerinin 4 yıl boyunca toprak altında kalabildikleri biliniyor. Kızılçam ağaçlarının yeni sürgünlerinde ibreleri birbirine bağlayarak kendine bir koza oluşturan çam kese böcekleri, koza içerisinde çoğalıyor. Yeni sürgünleri yemek suretiyle böcek beslenip büyüdükçe ağaç zayıflayıp büyüme durarak kuruma başlıyor. Kese içindeki böcekler bir dönemde ortalama 5 gömlek değiştirerek 4-5 santime kadar büyüdükten sonra kanatlanıp başka ağaca geçerek burada da çoğalmayı sürdürüyor. Havaların soğumasıyla bu böcekler toprak altına inerek 4 yıl toprak altında kalabiliyor. Ağustos sonu ve Eylül başlarında kelebekler kozayı delerek topraktan çıkıp çiftleşme gerçekleşiyor ve erkek kelebek ölüyor. Dişi kelebek ise çiftleşmeden sonra bir gün içinde yumurtalarını koyarak yumurta koçanını meydana getiriyor. Bu yaşam döngü şeklinde tekrarlanıyor.