Beyin, sinir ve omurilik cerrahisi.
1991 yılında başlayan ve 32 yıldan sonra hala devam eden tecrübeler silsilesi.
Hekimlikte her uzmanlık dalı’nın karşı karşıya kaldığı “sık sorulanlar” listesi vardır.
Bizim sık sorulanlar listemizin ilk sıralarında omurga hastalıkları ile ilgili sorular yer alır.
Hangi omurga hastalıkları? Sıklık sırasına göre:
-Bel fıtığı,
-Boyun fıtığı,
-Omurga kaymaları (Spondilolistezis)
-Omurga konfigürasyon (şekil) bozuklukları (Skolyoz, omurgada düzleşme, kamburlaşma vs.)
...
Elbette omurga hastalıklarının ana başlıkları yukarıda yazılanlar dışında çok daha fazladır.
Ancak en sık sorular yukaıdaki bu hastalıklardan mustarip hastalardan gelir.
Nerede ise başlangıçta merak edilen, hep hastalığın neden ortaya çıktığı, meydana geldiğidir.
-Bu hastalık bende neden meydana geldi?
Cevabı: Bu hastalık fiziksel bir zorlanma, bir kaza, bir akselerasyon zedelenmesi(Vücudun ve omurganın ani hız değişikliği.Ani durmalar, hızlanmalar, silkelenmeler vs.) ile meydana gelir.
...
-Benim ailemde herkeste bu hastalık var. (Bel fıtığı, boyun fıtığı.) Öyle ise bu hastalık genetik olarak geçiş gösteren bir hastalık mı?
Cevap: Genetik olarak hastalık doğrudan atadan toruna , ana-babadan evlada geçmez. Ancak genetik olarak omurga, kemik, eklem, eklem bağları, eklem kıkırdaklarının doğası atadan toruna geçer. Bu yapıların hassas olması hastalığa yatkınlık yaratır.
Örneğin aynı kazayı geçiren yukarıda sayılan dokuları hassas ve bu dokuları mukavim olan insanlarda elbette ilk gurupta bel ve boyun fıtığı, omurga kaymaları gibi hastalıkların gelişme riski daha fazladır.
...
-Ben sporcuyum. Kendimi bildim bileli egzersiz yaparım. Neden bende bu hastalık meydana geldi?
Cevap: Bu hastalıklara genetik yatkınlıktan bahsettim.
Genetik yatkınlık olsa bile simetrik egzersizler, sportif faaliyetler çocukluk, ergenlik yaşlarından itibaren aralıksız devam ediyorsa bel ve boyun fıtığı, omurganın skolyoz hariç konfigürasyon bozuklukları, omurga kaymalarının ortaya çıkma riski yok denecek kadar azalır.
Ama spor derken!
Bazı sporlar doğrudan omurga hastalığı sebebi olabilir.
Zaten “spor yaralanmaları” ana başlığı altında bu durum hekimler tarafından bilinir.
Bunlar travmatik, zedeleyici sporlardır. Futbol, Basketbol, Kayak gibi..
Biz genellikle yüzme, yürüyüş, koşu, bisiklet, spor salonlarında bazı egzersiz ve kondisyon setleri gibi omurga, eklem ve kaslara simetrik güç bindiren, akselerasyon içermeyen sportif faaliyetleri önerir ve ön plana çıkarırız.
...
-Çalıştığım iş ……., benim hastalığım yaptığım iş ile ilgili olabilir mi?
Cevap: Bahsettiğimiz omurga hastalıklarının ortaya çıkmasında genetik yatkınlık ve/veya fiziksel zorlanma (kaza, ters bir hareket, vücut istiap haddini aşan ağır kaldırma vs.) temel ve bilinen sebeplerdir.
Ancak fiziksel zorlanmayı ikiye ayırmak daha doğrudur.
Akut (Ani) zorlanmalar. Yani kazalar, ters hareketler, ağır yüklenmeler…
Kronik (Uzun süreli) zorlanmalar: Örneğin masa başı, ofis çalışma disiplini. Mesela; saat tamirciliği, berberlik, cerrahlık gibi meslek gereği boyun omurgasının sürekli zorlandığı mesleklerde boyun fıtığı, boyun kemiği düzleşmesi (servikal lordoz kaybı), boyun kemiği kayması (servikal spondilolistezis) ve laçkalaşması (servikal spinal instabilite) sık görülür.
Ha keza öne eğilmeli, doğrulmalı hareket gerektiren mesleklerde de bel ve sırt omurgasında benzer hastalıklara yakalanma riski yüksektir.
...
Hasta tarfından bize sorulanlar dışında,
Neticede biz hekimler de hastalığın sebebini merak eder ve hastamıza sorarız.
-Daha önce bir kaza geçirdiniz mi?
Cevap: Cevap genellikle “hayır” dır.
Nadiren hasta “Evet bir yıl önce bir trafik kazası geçirdim ama burnum bile kanamadı. Der.
Ve sıklıkla hastaların ciddi bir kısmı geçirdiği kazayı (trafik kazası, düşme, yuvarlanma, spor yaralanması, darp vs.) daha sonra hatırlar.
“Günler sonra gelirler. Kaza geçirdiniz mi sorusuna hayır demişlerdir. Sonra. 'Evet ama o on yıl önceydi, yirmi yıl önceydi ve o kazada hiç bir şey olmamıştı, sadece kaburgam kırılmıştı gibi açıklamalarda bulunurlar.”
...
Tekrar gelelim hastalarımızın bu konuda ilk sorusuna:
-Neden ben!.
Cevap: Akut veya kronik bir yaralanma, zorlanma geçirmişsin.
-Neden yıllar sonra ortaya çıktı.
Cevap:
Bu soruya daha anlaşılır bir cevap vermek için bir örnekten yola çıkalım.
Omurganızı çok katlı bir bina gibi düşünün. Bazı binalar daha dayanıksız malzeme ile inşa edilir (genetik yatkınlık) bazı binalar ise ne kadar dayanıklı malzeme kullanılsa bile yaşanan travmanın şiddetine paralel zedelenebilir.
Yaşadığınız ilk travma binayı yıkmasa bile, klon ve kirişlerde, taşıyıcı duvarlarda çatlaklar oluşturur. Geçen zaman içerisinde bu çatlaklar büyür, taşıyıcı kolonlar, kirişler yıpranır, demir konstrüksiyon paslanmaya başlar.
Binanın yani omurganın dayanıklılığı azalır. Ve normal şartlarda binayı yıkmayacak bir darbe, bir deprem aniden ağır hasar ortaya çıkarır.
Durum budur.
Yüzünü yıkamak için öne eğildiğinde bel fıtığı patlayan hastada hasar yıllar önce başlamıştır.
Hapşırma ile kilitlenen bir boyunda hasar uzun süre önce geçirilen basit bir kaza ile başlamıştır.
Yani kökleri geçmişte ve derindedir.
Gündemimiz yaşadığımız afet.
İşte bu afet sırasında bölgede bulunan insanlarımızın bir kısmı burnu bile kanamadan felaketi atlattı.
Bir kısmı ufak tefek yaralanma yaşadı ve elbette bir kısmı ciddi fiziksel travmaya maruz kaldı.
Ancak tamamı depremin şiddeti doğrultusunda “akselerasyon travmasına” maruz kaldı.
Ani fren yapan bir aracın içindeki yolcular gibi, taklalar atan bir aracın içindeki yolcular gibi “akselerasyon” yaşadılar.
Ve afetzedelerin büyük bir kısmı ilerleyen yıllarda omurga hastalıklarından kaynaklanan yakınmalar yaşayacaklar ve tedaviye ihtiyaç duyacaklar.
Maalesef gelecekte beli, boynu ağrıyan hastalarımızın araştırılmasında yeni bir soru daha olacak.
Şubat 2023 felaketinde neredeydiniz?
Saygı ve sevgilerimle.
